Типови податоци, ограничувања и примарен клуч во Microsoft Access

 Во Microsoft Access, табелите се составени од полиња, а секое поле има тип на податок и ограничувања. Примарниот клуч е неопходен за идентификација на секој запис во табелата.

---

1. Типови на податоци во Microsoft Access

При креирање на табела, секое поле мора да има определен тип на податок. Еве ги најчесто користените типови:

Short Text

Текстуални податоци до 255 карактери. Пример: име, адреса.

Long Text

Текстуални податоци до 65,536 карактери. Пример: опис или коментари.

Number

Числени вредности. Пример: возраст, количина.

Date/Time

Датум и време. Пример: 01/08/2025, 10:30 AM.

Currency

Парични вредности со децимали. Пример: 150.75.

AutoNumber

Автоматски генерирани броеви за секој запис (често се користи за Primary Key).

Yes/No

Двојни вредности (Да/Не или True/False).

Hyperlink

Линкови до веб-страници, документи, или е-пошта.

Attachment

Слики, документи или други фајлови.

2. Дефинирање на ограничувања (Constraints)

Ограничувањата служат за да се осигура точноста и интегритетот на податоците во табелата.

Видови на ограничувања:

1. NOT NULL

   • Обезбедува дека вредноста на полето не може да биде празна.
   • Пример: Поле за FirstName мора секогаш да содржи податок.

2. UNIQUE

   • Обезбедува дека вредностите во полето се уникатни.
   • Пример: Поле за Email мора да има различни вредности за секој запис.

3. DEFAULT

   • Поставува стандардна вредност ако корисникот не внесе податок.
   • Пример: Поле Status може да има стандардна вредност Active.

4. Validation Rule

   • Определува правила за валидни податоци.
   • Пример: Полето Age мора да има вредност поголема од 18.

5. Foreign Key (надворешен клуч)

   • Ги поврзува записите меѓу две табели.

---

3. Дефинирање на примарен клуч (Primary Key)

Примарниот клуч е уникатен идентификатор за секој запис во табелата. Обично е поле со тип AutoNumber, но може да биде и комбинација од повеќе полиња.

Чекори за поставување примарен клуч:

1. Во Table Design прозорецот, изберете го полето што сакате да биде примарен клуч.
2. Кликнете на Design табот во лентата со алатки.
3. Кликнете на Primary Key копчето (жолт клуч).
4. Зачувајте ја табелата.

---

Пример за табела со типови на податоци и примарен клуч

Поле	Тип на податок	Ограничувања
StudentID	AutoNumber	Primary Key, NOT NULL
FirstName	Short Text	NOT NULL
LastName	Short Text	NOT NULL
DateOfBirth	Date/Time
Email	Short Text	UNIQUE
GPA	Number	Validation Rule > 0 AND <= 4.0

---

Практична вежба

1. Креирајте табела Employees со следниве полиња:

   • EmployeeID (AutoNumber, Primary Key)
   • FirstName (Short Text, NOT NULL)
   • LastName (Short Text, NOT NULL)
   • HireDate (Date/Time)
   • Salary (Currency, Default Value: 500)

2. Внесете неколку записи и тестирајте ги ограничувањата.