Цртање Е-А дијаграм

Е-А дијаграмот (ЕР дијаграм или Entity-Relationship Diagram) е визуелна претстава на базите на податоци што ги покажува ентитетите и нивните односи. Ова е основен чекор при дизајнирање на релациски бази на податоци.

Основни компоненти на Е-А дијаграм:

1. Ентитети (Entities): Нешта или појави кои треба да се складираат како податоци. Ентитетите се претставуваат како правоаголници. Пример: Студент, Курс, Професор.

2. Атрибути (Attributes): Карактеристики на ентитетите. Тие се претставуваат како елипси и се поврзани со ентитетите. Пример: Ентитетот Студент може да има атрибути како име, презиме, датум на раѓање.

3. Врски (Relationships): Односи меѓу ентитетите. Се претставуваат како ромбови што ги поврзуваат ентитетите. Пример: Врска Запишува меѓу ентитетите Студент и Курс.

4. Кардиналност (Cardinality): Ја покажува природата на врската меѓу ентитетите, како еден-спрема-еден (1:1), еден-спрема-повеќе (1), повеќе-спрема-повеќе (M).

Пример за цртање Е-А дијаграм:

Замисли дека дизајнираш база на податоци за универзитетски систем кој ги следи студентите и курсевите што тие ги запишуваат.

1. Ентитети:

   • Студент
   • Курс
   • Професор

2. Атрибути:

   • Студент: Студентски ИД, Име, Презиме, Датум на раѓање
   • Курс: Курс ИД, Име на курс, Број на кредити
   • Професор: Професор ИД, Име, Факултет

3. Врски:

   • Запишува: Врска меѓу Студент и Курс (М
     , бидејќи студент може да запише повеќе курсеви, а еден курс може да има повеќе студенти).
   • Предава: Врска меѓу Професор и Курс (1
     , бидејќи еден професор предава повеќе курсеви, но секој курс има еден професор).

     Вежби:

     1. Нацртај Е-А дијаграм за систем за библиотека каде што ентитетите се Книга, Читател, и Библиотекар.
     2. Дефинирај атрибути за секој ентитет во систем за е-продавница (Корисник, Продукт, Нарачка) и нацртај ги врските меѓу нив.

     Оваа вежба ќе ти помогне да разбереш како да ги структуираш податоците и да ги визуелизираш релациите меѓу различни ентитети во една база на податоци.

 

Tочка како единица мерка за резолуција

 Точка како единица мерка за резолуција

Точката (или „pixel“ на англиски) е основна единица за мерење на резолуцијата на слика на дигитален уред како што се екрани, фотографии, и печатачи.

Што е резолуција? Резолуцијата ја означува густината на пикселите, односно колку пиксели има во одредена област. Таа најчесто се мери во:

• PPI (Pixels Per Inch) за екрани: број на пиксели во еден инч.
• DPI (Dots Per Inch) за печатачи: број на точки што се печатат во еден инч.

Примери на резолуција:

1. 1920 x 1080 (Full HD): 1920 пиксели по ширина и 1080 пиксели по висина.
2. 300 DPI: Стандарден квалитет за печатење фотографии, значи дека во еден инч има 300 точки.

Вежби:

Вежба 1: Пресметка на PPI

• Даден е екран со димензија 1920x1080 пиксели и физичка дијагонала од 15 инчи. Пресметај го PPI на екранот со формулата: $$PPI = \frac{\sqrt{(horizontal\_pixels)^2 + (vertical\_pixels)^2}}{screen\_size\_inches}$$
• Решение: $$PPI = \frac{\sqrt{1920^2 + 1080^2}}{15} = \frac{2202.91}{15} ≈ 146.86 PPI$$
  

Вежба 2: Избор на резолуција за печатење

• Треба да испечатиш слика за плакат со големина 8.5 x 11 инчи со 300 DPI. Колку пиксели треба да има сликата по висина и ширина?
  • Решение:
    • Ширина: $8.5 \times 300 = 2550$ пиксели
    • Висина: $11 \times 300 = 3300$ пиксели

Вежба 3: Промена на резолуција

• Имаш фотографија од 4000x3000 пиксели која треба да се намали за употреба на веб. Намали ја фотографијата на резолуција од 1200x900 пиксели и провери како се менува квалитетот на сликата.

Работа со функциите DSUM, DAVERAGE, DCOUNT, DCOUNTA, DMAX, DMIN, DGET;вежби

 

Креирајте табела со податоци за продажби, со колони: Име на производ, Категорија, Продажба, и Датум.

Додајте нова табела за критериуми со две колони: Категорија и Продажба.

Пример задача: Пронајдете го вкупниот износ на продажба за производи од одредена категорија (на пример: Категорија = "Електроника" и Продажба > 1000).

Формула:=DSUM(A1:D10, "Продажба", F1:G2)

1. 2. DAVERAGE (Просек на записи врз основа на критериуми)

Цел: Пресметување на просек врз основа на специфични услови.
Вежба:

• Користете иста табела со податоци како за DSUM.

• Пример задача: Пресметајте го просекот на продажбата за сите производи од категоријата "Мебел" со продажба поголема од 500.

  Формула:=DAVERAGE(A1:D10, "Продажба", F1:G2)

• DCOUNT (Броење на записи кои ги исполнуваат критериумите)

  Цел: Броење на записи кои ги исполнуваат дадените критериуми.
  Вежба:

  • Пример задача: Бројте колку производи имаат продажба поголема од 2000 во категоријата "Обуки".

    Формула:=DCOUNT(A1:D10, "Продажба", F1:G2)

  • DCOUNTA (Броење на записи кои содржат податоци во полето)

    Цел: Студентите да научат како да бројат записи кои содржат не празни податоци.
    Вежба:

    • Пример задача: Бројте колку записи имаат пополнети податоци во колоната Име на производ и припаѓаат на категори

    • Формула:=DCOUNTA(A1:D10, "Име на производ", F1:G2)

• DMAX

• Цел: Наоѓање на најголема вредност во податоци според дадени критериуми.
  Вежба:

  • Пример задача: Пронајдете ја најголемата продажба за производи од категоријата "Технологија".

    Формула:=DMAX(A1:D10, "Продажба", F1:G2)

DMIN (Најмала вредност врз основа на критериуми)

• Цел: Наоѓање на најмала вредност според критериуми.
  Вежба:

  • Пример задача: Пронајдете ја најмалата продажба за категоријата "Канцелариски материјали".

    Формула:=DMIN(A1:D10, "Продажба", F1:G2

• DGET (Пронаоѓање специфичен запис врз основа на критериуми)

Цел: Враќање на специфична вредност според уникатни критериуми.
Вежба:

• Пример задача: Пронајдете го износот на продажба за производ од категоријата "Обуки" со продажба поголема од 3000.

  Формула:=DGET(A1:D10, "Продажба", F1:G2)

• 
  

Основни дизајнерски елементи;

Алатки за моделирање и дизајн на бази на податоци

 Diagrams.net  е онлајн алатка за визуелно моделирање и креирање дијаграми. Оваа алатка е бесплатна и нуди одлични функции за изработка на различни видови дијаграми како што се:

• Ентитетско-релациони (ER) дијаграми: Користени за дизајнирање и моделирање на бази на податоци.

  Како да се користи за креирање на ER дијаграми:

  1. Пристап до алатката: Одете на diagrams.net и започнете нов проект.
  2. Избор на видот на дијаграм: Изберете "Entity Relationship" дијаграм од шаблоните или почнете од празно платно.
  3. Додавање ентитети: Користете го панелот со алатки за да додадете правоаголници што ќе ги претставуваат ентитетите (пр. „Клиент“, „Производ“).
  4. Дефинирање атрибути: Додадете атрибути како текстови во секој ентитет (пр. име, презиме, ID).
  5. Поврзување на релации: Користете стрелки или линии за да ги поврзете ентитетите и дефинирате релац

     Предности на Diagrams.net:

     • Онлајн и офлајн пристап: Можете да го користите и онлајн и да преземете десктоп верзија.
     • Интеграција со облак: Работи со Google Drive, OneDrive, Dropbox за лесно складирање и споделување.
     • Бесплатна и со отворен код: Не бара лиценца или плаќање за користење.
     Оваа алатка е одлична за ученици кои учат за моделирање на бази на податоци, бидејќи е едноставна и интуитивна, но истовремено доволно моќна за да креира сложени дијаграми.ии меѓу нив (еден-на-многу, многу-на-многу).

     Задача: Креирање на ER дијаграм за систем за управување со библиотека

     Опис на проблемот:

     Библиотеката сака да воведе систем за управување со своите книги, читатели, и нивните позајмувања. Ваша задача е да го моделирате системот користејќи ER дијаграм во diagrams.net.

     Услови:

     1. Ентитети:

        • Книга (Book): треба да содржи атрибути како ID на книга, наслов, автор, година на издавање, и жанр.
        • Читател (Reader): треба да содржи атрибути како ID на читател, име, презиме, телефон, и адреса.
        • Позајмување (Borrow): треба да содржи атрибути како ID на позајмување, датум на позајмување, датум на враќање, и статус на позајмувањето (дали е вратена книгата или не).

     2. Релации:

        • Книга и Читател имаат многу-на-многу релација преку ентитетот Позајмување. Еден читател може да позајми повеќе книги, а една книга може да биде позајмена од повеќе читатели.
        • Додадете примарни и надворешни клучеви за секој ентитет.

     Чекори за реализација:

     1. Одете на diagrams.net и започнете нов проект.
     2. Додадете ги ентитетите:
        • Користете правоаголници за ентитетите: Книга, Читател, и Позајмување.
        • Во секој правоаголник, додадете ги атрибутите со текст, како што се ID на книга, наслов итн.
     3. Дефинирајте ги примарните клучеви:
        • За секој ентитет, додадете го атрибутот ID како примарен клуч.
     4. Поврзете ги ентитетите со релации:
        • Користете стрелки за да ги поврзете Читател и Книга преку ентитетот Позајмување.
        • Определете ја релацијата „многу-на-многу“ меѓу Книга и Читател преку Позајмување.
     5. Структурирајте го дијаграмот визуелно јасно и организирано.

     Бонус задачи:

     1. Додадете уште еден ентитет Автор (Author) и поврзете го со Книга.
     2. Дефинирајте дополнителни атрибути како цена на книгата или максимален број на позајмени книги од еден читател.

     Задача: Моделирање на систем за онлајн продавница

     Опис:

     Ваша задача е да моделирате база на податоци за систем на онлајн продавница. Системот треба да управува со информации за производите, корисниците и нарачките. Користете diagrams.net за да креирате ER дијаграм кој ги претставува овие ентитети и релации.

     Услови:

     1. Ентитети:

        • Корисник (User): Треба да има ID, име, презиме, е-мејл, адреса и телефонски број.
        • Производ (Product): Треба да содржи ID на производ, име на производ, опис, цена, и залиха.
        • Нарачка (Order): Треба да содржи ID на нарачка, датум на нарачка, вкупен износ и статус на нарачка.

     2. Релации:

        • Еден корисник може да направи повеќе нарачки.
        • Една нарачка може да содржи повеќе производи.
        • Еден производ може да се најде во повеќе нарачки.
        • Креирајте ентитет Детали за нарачка (Order_Details), кој ќе ги содржи атрибутите ID на производ, ID на нарачка, количина и цена по парче.

     Чекори за реализација:

     1. Пристап до алатката: Одете на diagrams.net.
     2. Креирање ентитети:
        • Додадете ги ентитетите „Корисник“, „Производ“, „Нарачка“, и „Детали за нарачка“.
        • Додадете атрибути за секој ентитет.
     3. Релации:
        • Поврзете го ентитетот „Корисник“ со „Нарачка“ (еден-на-многу).
        • Поврзете го ентитетот „Нарачка“ со „Производ“ преку „Детали за нарачка“ (многу-на-многу).
     4. Дефинирање клучеви:
        • Додадете примарни клучеви во секој ентитет.
        • Вметнете надворешни клучеви за да ги поврзете релациите.

     Бонус задача:

     • Додадете нов ентитет Категорија (Category) за производите, кој ќе содржи ID на категорија и име на категорија.
     • Поврзете го со ентитетот „Производ“