Клучеви

 Во релационите бази на податоци, клучевите играат важна улога во идентификација на записите и одржување на интегритетот на податоците. Еве ги основните видови на клучеви:

1. Кандидат Клуч (Candidate Key)

• Дефиниција: Кандидат клуч е атрибут или комбинација на атрибути што уникатно идентификува еден ред во табелата. Секој кандидат клуч мора да биде уникатен и не смее да содржи излишни (непотребни) атрибути.
• Пример: Во табела СТУДЕНТ(студентID, име, презиме, индекс), и студентID и индекс би можеле да бидат кандидат клучеви ако секој студент има уникатен број на индекс и идентификатор.

2. Примарен Клуч (Primary Key)

• Дефиниција: Примарниот клуч е еден од кандидат клучевите што се избира за да служи како основен идентификатор на записите во табелата. Секој ред мора да има уникатен примарен клуч и не смее да содржи NULL вредности.
• Пример: Во табелата СТУДЕНТ(студентID, име, презиме, индекс), студентID може да се избере како примарен клуч.

3. Надворешен Клуч (Foreign Key)

• Дефиниција: Надворешниот клуч е атрибут или збир од атрибути што се однесуваат на примарниот клуч во друга табела. Со помош на надворешните клучеви се одржува релационен интегритет, овозможувајќи поврзување на записите од различни табели.
• Пример: Во табелата НАРАЧКА(нарачкаID, клиентID, датум), атрибутот клиентID може да биде надворешен клуч што се однесува на примарниот клуч клиентID во табелата КЛИЕНТ.

Разлики меѓу Клучевите

• Кандидат клучевите се сите потенцијални клучеви што уникатно идентификуваат запис.
• Примарниот клуч е еден избран кандидат клуч за уникатно идентификување на секој ред.
• Надворешниот клуч поврзува записи од една табела со записи од друга и не мора да биде уникатен.

Прашања за развој на дизајн и основни елементи на графичко изразување

 

Историски развој на визуелни комуникации

Прашања:

1. Кои се првите форми на визуелна комуникација?
2. Како еволуираа визуелните комуникации од печатената ера до дигиталната ера?
3. Како влијаеле технолошките промени врз развојот на визуелните комуникации?

Објаснување:
Визуелните комуникации датираат уште од праисториските слики на пештерите, продолжуваат со античките писма, и низ средновековните ракописи и печатени книги до модерниот дизајн и дигиталните медиуми. Развојот на печатарската машина во 15 век претставува значаен пресврт, овозможувајќи масовно печатење. Во современиот контекст, дигитализацијата овозможи нови форми на комуникација, вклучувајќи веб-дизајн, социјални медиуми и мултимедијални платформи.

---

Индустриски дизајн и негови гранки

Прашања:

1. Кои се основните цели на индустрискиот дизајн?
2. Која е разликата меѓу производен и ентериерен дизајн?
3. Кои се најважните гранки на индустрискиот дизајн?

Објаснување:
Индустрискиот дизајн е дисциплина која комбинира уметност и наука за да создаде функционални, привлечни и корисни производи. Основни гранки на индустрискиот дизајн вклучуваат производен дизајн (дизајн на производи), ентериерен дизајн, транспортен дизајн (возила и транспортни средства), мебел дизајн и дизајн на пакување. Секој тип има свои специфики, но сите се фокусираат на потребите на корисниците и естетската привлечност.

---

Графички дизајн и гелштат принципи

Прашања:

1. Што претставуваат гелштат принципите во графичкиот дизајн?
2. Како се применуваат гелштат принципите во визуелната композиција?
3. Кои се основните гелштат принципи?

Објаснување:
Гелштат принципите се психолошки принципи кои објаснуваат како луѓето ги перцепираат и организираат визуелните информации. Основни принципи вклучуваат блискост, сличност, континуитет, фигура-фон (разликување на фигура и позадина) и затворање. Овие принципи се важни за графичкиот дизајн бидејќи овозможуваат подобра организација и пренос на пораката на визуелните композиции.

---

Основни елементи на графички дизајн

Прашања:

1. Кои се основните елементи на графички дизајн?
2. Како се користат бојата, типографијата и текстурата во графичкиот дизајн?
3. Како основните елементи влијаат на композицијата и визуелната привлечност?

Објаснување:
Основните елементи на графички дизајн се линија, точка, форма, текстура, боја, простор и типографија. Секој елемент има своја функција и карактеристика, како на пример линијата која може да создаде движење, текстурата која додава длабочина, и бојата која предизвикува емоции.

---

Линија, точка, 2Д и 3Д форми

Прашања:

1. Како линиите и точките се користат за да се создаде визуелна динамика?
2. Што се подразбира под 2Д и 3Д форми во графичкиот дизајн?
3. Како 3Д формите додаваат просторна димензија во визуелните композиции?

Објаснување:
Линиите и точките се основни градбени блокови во графичкиот дизајн. Линијата може да биде права, закривена, испрекината или непрекината, и сите тие создаваат различни визуелни ефекти и правци. Точката е основна единица, но во комбинација со други елементи може да создаде различни текстури и обрасци. 2Д формите се рамни, додека 3Д формите додаваат длабочина, волумен и простор, што е особено важно за реалистични и интерактивни дизајни.

Историски развој на визуелни комуникации

1. Објасни го историскиот развој на визуелната комуникација од праисторија до денес.
2. Дополнете: Во ерата на Ренесансата, визуелните комуникации се карактеризирале со _____________.
3. Заокружи го точниот одговор: Првата масовна форма на визуелна комуникација е:
   • а) Печатарска технологија
   • б) Телевизија
   • в) Радио
   • г) Индустриски дизајн

Индустриски дизајн и гранки

4. Објасни го значењето на индустрискиот дизајн и неговата улога во модерното општество.
5. Дополнете: Една од најважните гранки на индустрискиот дизајн е _______________.
6. Заокружи го точниот одговор: Индустрискиот дизајн вклучува создавање на:
   • а) Мода и облека
   • б) Корисни и функционални предмети
   • в) Арт инсталации
   • г) Литературни дела

Графички дизајн

7. Објасни ги разликите помеѓу графички и индустриски дизајн.
8. Дополнете: Графичкиот дизајн ги вклучува елементите како __________, __________, и ___________.
9. Заокружи го точниот одговор: Основната функција на графичкиот дизајн е:
   • а) Зголемување на естетиката
   • б) Останување на поврзување со технологијата
   • в) Комуникација на идеи и пораки
   • г) Производство на материјали

Гешталт принципи

10. Објасни ги основните Гешталт принципи и нивната примена во графичкиот дизајн.
11. Дополнете: Принципот на ______________ укажува на тоа дека луѓето ги гледаат формите како целини, а не како делови.
12. Заокружи го точниот одговор: Принципот на сличност означува:
    • а) Форми кои се физички блиски една до друга
    • б) Објекти кои изгледаат слично се групираат
    • в) Објекти кои се во еднообразен распоред
    • г) Форми кои се затворени во контура

Основни елементи на графичкиот дизајн

13. Опиши ги основните елементи на графичкиот дизајн: точка, линија, боја, текстура и форма.
14. Дополнете: Линијата во графичкиот дизајн може да биде __________, ___________, и ___________.
15. Заокружи го точниот одговор: Елементот точка во графичкиот дизајн е:
    • а) Многу мала линија
    • б) Минимална форма што служи како фокусна точка
    • в) Голема затворена површина
    • г) Нешто без значење

Линија и точка, 2D и 3D форми

16. Објасни како линијата и точката се користат во графичкиот дизајн за создавање на 2D и 3D форми.
17. Дополнете: 2D формите се составени од ______________, додека 3D формите додаваат ______________ за длабочина.
18. Заокружи го точниот одговор: Основната разлика помеѓу 2D и 3D форми е:
    • а) Употребата на боја
    • б) Впечаток на длабочина и волумен
    • в) Големината на обликот
    • г) Примената на текстура

---

Креирање врски меѓу табели во база на податоци во Excel

 

Пример на задача: Креирање врски меѓу табели во база на податоци во Excel

Задача: Ти си вработен во компанија која продава производи и одговорен си за анализа на продажбата. Имаш две табели: "Нарачки" и "Продукти". Твојата задача е да ги поврзеш овие табели и да изработиш извештај за продажба со користење на податоци од двете табели.

Чекори за решавање:

1. Отвори ги податоците во Excel:

   • Внеси ги двете табели во различни листови во Excel (едната табела во еден лист, другата во втор лист).

2. Претвори ги табелите во Excel Tables:

   • Селектирај ја табелата "Нарачки" и оди на Insert > Table (или притисни Ctrl + T).
   • Осигурај се дека е избрано „My table has headers“ и потврди со „OK“.
   • Истиот процес повтори го за табелата "Продукти".

3. Вметни ги табелите во Data Model:

   • Избери ја табелата "Нарачки".
   • Оди на Data > Manage Data Model и додади ја табелата.
   • Повтори го процесот и за табелата "Продукти".

4. Креирај врска меѓу табелите:

   • Во Data Model, отвори го Diagram View.
   • Ќе ги видиш табелите "Нарачки" и "Продукти".
   • Поврзи ја колоната Продукт ID од табелата "Нарачки" со колоната Продукт ID од табелата "Продукти" со влечење.

5. Креирај пивот-табела за извештај:

   • Оди на Insert > Pivot Table, избери „Add this data to the Data Model“.
   • Во пивот-табелата додади полиња од двете табели:
     • Од табелата "Нарачки" додади ги Нарачка ID, Количина, и Датум на нарачка.
     • Од табелата "Продукти" додади го полето Име на продукт и Цена по единица.

6. Креирај извештај:

   • Во пивот-табелата изработи извештај кој ги покажува продажбите на секој продукт, вклучувајќи го името на продуктот, количината нарачана, и вкупната цена (Количина * Цена по единица).

Прашања за проверка:

1. Кои продукти се најмногу продавани во последната недела?
2. Кој е вкупниот приход за секој продукт?
3. Колку единици од производот Лаптоп се продадени?

Работа со податоци од различни табели

 За да креираш врски меѓу табели во база на податоци во Excel и да овозможиш користење на податоци од различни табели, треба да ги следиш овие чекори:

1. Подготви ги табелите:

Осигурај се дека имаш две или повеќе табели со податоци кои ќе се користат. Во секоја табела треба да постои заедничко поле (колона) кое ќе се користи за поврзување на табелите, како на пример ID, Код на продукт, Број на нарачка, итн.

2. Вметнување на табелите во Data Model:

За да ги поврзеш табелите, мора да ги вметнеш во Data Model:

• Селектирај ја првата табела.
• Оди на Insert > Table (или користи Ctrl + T).
• Во полето што се појавува, осигурај се дека е избрано „My table has headers“ и потврди со „OK.“
• Отвори ја табелата во Power Pivot: Оди на Data > Manage Data Model.
• Потоа, повтори го процесот за сите останати табели.

3. Креирање на врски меѓу табелите:

• Отвори го Data Model (кликни на Manage Data Model во табот Data).
• Во Power Pivot, оди на табулаторот Diagram View.
• Ќе ги видиш сите табели кои си ги додал.
• Поврзи ги табелите со влечење на заедничкото поле (на пример ID колона) од една табела кон соодветното поле во друга табела.

4. Користење на податоците од различни табели:

Откако ќе се креираат врските меѓу табелите, можеш да ги користиш податоците од различни табели во извештаи, пивот-табели и формули:

• Креирај нова Pivot Table: оди на Insert > Pivot Table, избери „Add this data to the Data Model.“
• Во полето за селекција на податоци за пивот-табелата, ќе ги видиш сите табели поврзани и ќе можеш да влечеш полиња од различни табели за да ги користиш за анализи.

Совети:

• Осигурај се дека типовите на податоци во заедничките полиња се идентични (на пр. ако е број во една табела, треба да биде број и во другата).
• Ако табелите не се директно поврзани, можеш да креираш посредни врски преку трета табела.

Дефинирање 2Д облици и видови 3Д форми

 2D облиците се основни геометриски или органски форми кои имаат само две димензии – висина и ширина, без длабочина. Тие се клучен елемент во графичкиот дизајн и служат за создавање структури, композиции и визуелни елементи во дводимензионален простор.

Видови на 2D облици:

1. Геометриски облици

   • Овие се прецизни и математички дефинирани форми кои се состојат од јасни линии и агли. Често пренесуваат чувство на ред, стабилност и предвидливост.
   • Примери:
     • Круг: Пренесува чувство на целина, единство и безвременост.
     • Квадрат: Симбол на стабилност, сила и ред.
     • Правоаголник: Често се користи за содржина и текстови, претставува структура и формалност.
     • Триаголник: Пренесува енергија, насока и може да создаде чувство на движење или рамнотежа.

2. Органски облици

   • Овие облици се природни, неправилни и флуидни. Тие се пофлексибилни и поекспресивни во споредба со геометриските форми, и често се поврзуваат со природни елементи.
   • Примери:
     • Облаци: Неправилни форми кои симболизираат леснотија и органичност.
     • Лисја, капки: Природни форми кои се асоцираат со живот и природа.

3. Апстрактни облици

   • Овие форми не претставуваат реални објекти и може да бидат комбинација на геометриски и органски елементи. Тие се користат за да се создаде интерес, двосмисленост или симболичност.
   • Пример: Апстрактни уметнички форми во логоа или постери.

---

3D форми 

3D формите додаваат длабочина, илузија на простор и реалистичност во дизајнот. За разлика од 2D облиците, тие имаат три димензии – висина, ширина и длабочина. Во графичкиот дизајн, 3D формите можат да се користат за да создадат илузија на простор или да имитираат физички објекти.

Видови на 3D форми:

1. Куб (Cube)

   • Кубот е тридимензионална форма со шест еднакви квадратни страни. Тој пренесува чувство на стабилност, масивност и структура.
   • Примена: Кубовите се користат за дизајни кои сакаат да пренесат чувство на ред и постојаност.

2. Сфера (Sphere)

   • Сферата е тридимензионална верзија на кругот и има мазна, континуирана површина. Таа претставува целосност, универзалност и бесконечност.
   • Примена: Сферите често се користат за да се создаде чувство на безвременост и хармонија.

3. Цилиндар (Cylinder)

   • Цилиндарот има кружна основа и правоаголна површина која создава форма со длабочина. Пренесува стабилност и тековност.
   • Примена: Во пакување, архитектура или производен дизајн, цилиндрите се популарни форми.

4. Конус (Cone)

   • Конусот е тридимензионален облик кој се стеснува кон една точка. Оваа форма е динамична и може да пренесе насоченост и фокусираност.
   • Примена: Се користи за да се нагласи движење или енергија во дизајнот.

5. Пирамида

   • Пирамидата е форма со триаголни страни кои се среќаваат на врвот. Таа пренесува чувство на сила, стабилност и насоченост.
   • Примена: Често се користи за да се пренесе идејата за успех или достигнување.

6. Тор (Torus)

   • Тор е облик кој наликува на прстен или гумена гума, создавајќи празнина во средината. Оваа форма симболизира единство, континуитет и движење.
   • Примена: Се користи во дизајни кои имаат динамика или поврзаност.

---

Примена на 3D форми 

• Илузија на реалност: Со помош на сенки, осветлување и перспектива, 3D формите можат да создадат реалистични ефекти во дизајнот.
• Пакување на производи: Во графичкиот дизајн за пакување, тридимензионалните форми се користат за да се прикажат реални продукти.
• Логоа и брендирање: 3D формите додаваат длабочина и уникатност на логоата, правејќи ги попрепознатливи и впечатливи.

И 2D облиците и 3D формите имаат своја улога во графичкиот дизајн, создавајќи визуелна хармонија, емоционална поврзаност и функционалност во различни проекти.

Поим за линија и видови линии

 Линијата е основен елемент во графичкиот дизајн, кој служи за визуелно поврзување на точки, создавање облици, граници и насоки. Таа е моќен елемент бидејќи го води окото на набљудувачот, нагласува делови од дизајнот и ја создава структурата и ритамот на композицијата. Линиите може да бидат различни по дебелина, боја, стил и ориентација, и имаат големо влијание врз емоциите и перцепцијата на дизајнот.

Видови на линии во графичкиот дизајн

1. Прави линии

   • Овие линии се прави и стабилни. Тие пренесуваат чувство на ред, сила, стабилност и прецизност. Се користат за да создадат чист и уреден изглед во дизајнот.
     Пример: Линии во рамки, таблици или текстови.

2. Хоризонтални линии

   • Хоризонталните линии пренесуваат чувство на смиреност, рамнотежа и стабилност. Тие често асоцираат на хоризонтот или на спокојството на природата. Пример: Линии што ги раздвојуваат секциите на веб-страница.

3. Вертикални линии

   • Вертикалните линии пренесуваат чувство на сила, елеганција, растење и висина. Тие често се користат за да истакнат формалност или моќ. Пример: Граници на текст или секции што го нагласуваат високиот аспект на објект.

4. Дијагонални линии

   • Дијагоналните линии создаваат чувство на движење, енергија и динамика. Овие линии привлекуваат внимание и додаваат драматичност во дизајнот. Пример: Линии што водат околу објекти или текст за да ја истакнат нивната динамика.

5. Закривени линии

   • Закривените линии имаат флуиден, природен и мек изглед. Тие пренесуваат нежност, движење и континуитет. Закривените линии се користат за да се создаде елегантен или органски изглед. Пример: Логоа со флуидни, органски облици.

6. Континуирани и прекинати линии

   • Континуирани линии се непрекинати и создаваат чувство на стабилност и континуитет.
   • Прекинати линии (испрекинати или точки) пренесуваат чувство на неформалност, игривост или непотполност, и може да се користат за да означат патеки или движење. Пример: Прекинувачки линии како означување на патека или граница.

7. Зигзаг линии

   • Овие линии пренесуваат немир, енергија и возбуденост. Зигзаг линиите се динамични и може да предизвикаат визуелна тензија. Пример: Употреба во постери за да создадат драматичен ефект.

8. Декоративни линии

   • Овие линии се употребуваат како украс или за да додаваат детали во дизајнот. Често се стилски, со посебна текстура или форма, и служат за да го направат дизајнот поинтересен. Пример: Орнаменти, линии во позадини или украси околу текст.

Улога на линиите во графичкиот дизајн

• Навигација и фокус: Линиите можат да го водат окото на гледачот низ дизајнот, помагајќи во организирање на елементите и акцентирање на важни делови.
• Создавање форми и текстури: Линиите можат да создадат илузија на текстура или форми и да додадат длабочина во дизајнот.
• Нагласување: Линиите можат да се користат за да се истакнат одредени делови од дизајнот, како текстови, слики или оддели.

Линиите се основен елемент кој може да трансформира обичен дизајн во визуелно моќно и експресивно дело.

Релационен модел на податоци (релација,атрибут, торка)

 Релациониот модел на податоци е теоретски концепт кој служи за организација на податоците во базите на податоци. Развиен е од Едгар Ф. Код во 1970 година и е основата на модерните системи за управување со бази на податоци (RDBMS – Relational Database Management Systems). Главниот принцип на релациониот модел е дека податоците се организираат во табели, кои се нарекуваат релации. Табелите се составени од колони и редови, при што секоја табела има одредена структура.

Основни поими

Релација (Relation)

Релацијата е табела во која се организирани податоците. Секоја релација се состои од редови и колони. Колоните во релацијата ги претставуваат атрибутите, а редовите ги претставуваат записите или торките. Во математички контекст, релацијата е множество од торки.

Пример за релација може да биде табела со студенти:

Студенти (ID, Име, Презиме, Факултет)

Атрибут (Attribute)
Атрибутите се колоните во релацијата, и тие претставуваат карактеристики или својства на податоците во табелата. Секој атрибут има име и домен (множество на дозволени вредности). На пример, во табелата „Студенти“, атрибути се: ID, Име, Презиме, Факултет.

Пример:

• Атрибутот ID би имал домен на цели броеви (нумерички вредности).
• Атрибутот Име би имал домен на текстуални вредности.

3.Торка (Tuple)

• Торката е ред во релацијата, односно една целосна вредност за секоја од колоните (атрибутите). Секој ред претставува еден запис или податок. Во примерот со табелата „Студенти“, една торка би била:(1, Петар, Петровски, Економски). Ова е еден запис за студентот Петар Петровски кој студира на Економски факултет.

Пример: Релација „Вработени“

Да замислиме дека имаме табела која содржи информации за вработените во некоја компанија. Табелата може да изгледа вака:

Релација (Relation)

• Релација е целата табела „Вработени“.
  Оваа релација содржи податоци за вработените во компанијата.
  Таа е составена од повеќе торки (редови) и атрибути (колони).

Атрибут (Attribute)

• Атрибути се колоните во табелата, кои ги опишуваат карактеристиките на секој вработен. Во овој случај, атрибутите се:
  • ВработенID (идентификациски број на вработениот),
  • Име (име на вработениот),
  • Презиме (презиме на вработениот),
  • Позиција (работната позиција на вработениот),
  • Плата (годишната плата на вработениот).

Торка (Tuple)

• Торка е секој поединечен ред во релацијата. Торката претставува конкретен запис за еден вработен.
  Пример за торка е:(1, Ана, Стојановска, Менаџер, 90000)
• Оваа торка ги содржи податоците за вработената Ана Стојановска која е менаџер и има плата од 90,000.