Улога на програмите во компјутерот

Типографски стилови за Обликување текст пред пронајдокот на печатењето;

 

Вовед: Како се обликувал текстот пред печатењето?

Пред пронајдокот на печатот во 15 век, текстот се пишувал рачно и неговото обликување зависело од:
✅ Начинот на пишување (калиграфија)
✅ Материјалите што се користеле (пергамент, папирус)
✅ Културните и религиозните влијанија

 Визуелни техники за обликување текст

📌 Иако немало дигитални алатки, писарите користеле специјални техники за обликување текст:

✅ Илуминирани ракописи – богато украсени почетни букви со златни илустрации.
✅ Редослед на букви и големини – употреба на големи букви на почетокот на пасуси.
✅ Боја и контраст – црвена, златна и сина боја за нагласување на важни делови.
✅ Меѓупростор (кернинг и лигатури) – рачно прилагодување на растојанието меѓу буквите.

 Активност за учениците

✅ Задача:

1. Изберете еден од историските стилови (Унцијално, Готско или Каролиншка минускула) и направете рачен обид за пишување.
2. Споредете го со денешните типографски стилови (Times New Roman, Arial).
3. Размислете како овие стилови влијаеле врз модерната типографија.

Елиминирање редови кои се повторуваат (distinct) вежби

 

1. Основна употреба на DISTINCT

🔹 Кога во табела има повеќе исти вредности во една или повеќе колони, можеме да ги елиминираме дупликатите со DISTINCT.

Пример 1: Приказ на уникатни градови од табелата Customers

sql
SELECT DISTINCT City FROM Customers;

📝 Објаснување:

• Ако Customers содржи повеќе клиенти од ист град, SQL ќе врати само уникатни имиња на градови.

  Вежба 1: Приказ на уникатни професии на вработени

  ✅ Задача:
  Во табелата Employees постои колона JobTitle. Напишете SQL прашање што ќе ги прикаже сите уникатни професии.

  ✍ Очекуван код:

  sql
  SELECT DISTINCT JobTitle FROM Employees;
  

  📌 Прашање за размислување: Дали во табелата може да има две исти работни позиции, но со различни плати?

  Користење на DISTINCT за повеќе колони

  🔹 DISTINCT може да се користи и за повеќе колони, но ќе прикаже само уникатни комбинации на тие вредности.

  Пример 2: Приказ на уникатни комбинации на град и земја

  sql
  SELECT DISTINCT City, Country FROM Customers;
  

  📝 Објаснување:

  • Ако во Customers има два клиенти од Скопје, Македонија и еден од Белград, Србија, резултатот ќе ги прикаже само двете уникатни комбинации.

  ---

  4. Вежба 2: Уникатни комбинации на позиција и оддел во компанија

  ✅ Задача:
  Во табелата Employees постојат колоните JobTitle (позиција) и Department (оддел). Напишете SQL прашање што ќе ги прикаже уникатните комбинации на позиција и оддел.

  ✍ Очекуван код:

  sql
  SELECT DISTINCT JobTitle, Department FROM Employees;
  

  📌 Прашање за размислување: Ако две лица имаат иста позиција, но работат во различни оддели, дали ќе се појават два реда во резултатот?

Комбинирање податоци во полињата

  Што значи комбинирање податоци во полињата?

Во базите на податоци, често има потреба да се прикажат информации од повеќе полиња во едно поле. Ова се користи во извештаи, форми и прикази на податоци.

📍 Пример:
Имаме две полиња во табела:

• FirstName (Име)
• LastName (Презиме)

Ако сакаме да ги прикажеме како едно поле (целосно име), ќе користиме конкатенација во SQL.

2. Методи за комбинирање податоци во SQL (MS Access)

A. Користење на операторот &

Во MS Access, симболот & се користи за спојување на вредности од повеќе полиња.

🔹 Синтакса:

SELECT FirstName & " " & LastName AS FullName FROM Employees;

📝 Објаснување:

• FirstName & " " & LastName ги спојува вредностите на FirstName и LastName, додавајќи празно место помеѓу нив.
• AS FullName ѝ дава име на новата колона.

  3. Практични примери

  Пример 1: Комбинирање на адресни податоци

  Ако во табелата Customers има полиња Street, City и Country, можеме да создадеме едно комбинирано поле со целосната адреса:

  sql
  SELECT Street & ", " & City & ", " & Country AS FullAddress FROM Customers;
  

  🔹 Ова ќе врати податоци во формат:
  📍 „ул. Македонија 10, Скопје,  Македонија“

  Пример 2: Комбинирање датуми и текст

  Ако сакаме да ги прикажеме имињата на вработените заедно со датумот на вработување:

  sql
  SELECT FirstName & " " & LastName & " - Employed on: " & HireDate AS EmployeeInfo FROM Employees;
  

  📝 HireDate треба да биде текстуален формат за да нема грешки.