Анатомија на буквите

 Анатомијата на буквите е дисциплина во типографијата што ги проучува поединечните делови на буквите и нивните карактеристики. Разбирањето на овие елементи е важно за дизајнерите, типографите и веб-дизајнерите, бидејќи овие детали влијаат на читливоста, стилот и визуелниот впечаток на текстот.

1. Основни линии во типографијата

За да ја разбереме анатомијата на буквите, треба да ги познаваме линиите што ја дефинираат висината и положбата на буквите:

• Baseline (Основна линија) – Линијата на која „седат“ повеќето букви.
• Cap Height (Висина на големи букви) – Висината на големите букви (пример: „H“, „T“).
• X-Height (Висина на x-буквата) – Висината на мали букви, дефинирана според висината на „x“.
• Ascender Line (Линија на горни продолжетоци) – Највисоката точка на буквите со продолжетоци нагоре („h“, „k“, „l“).
• Descender Line (Линија на долни продолжетоци) – Најниската точка на буквите со продолжетоци надолу („g“, „p“, „y“).

Пример визуелно претставен:

    Ascender Line  →  |   h   k   l   |

    Cap Height     →  |   H   T   L   |

    X-Height       →  |   a   e   x   |

    Baseline       →  |   o   r   v   |

    Descender Line →  |   g   p   y   |

Делови на буквите

Секоја буква има различни составни делови, кои ѝ даваат уникатен изглед и стил.

(а) Структурни елементи

• Stem (Стебло) – Главниот вертикален или дијагонален дел на буквата (пример: „T“, „L“, „H“).
• Stroke (Црта) – Линиите што ја формираат буквата. Може да бидат дебели, тенки, свиткани или исправени.
• Bowl (Чаша) – Заоблен затворен дел на буквата (пример: „b“, „d“, „o“).
• Counter (Внатрешен простор) – Празниот простор во внатрешноста на буквата (пример: „o“, „p“, „d“).

(б) Завршни елементи

• Serif (Завршен украс) – Мали линии или украси на крајот на буквата (пример: „Times New Roman“).
• Sans-serif (Без украс) – Фонт без завршни линии (пример: „Arial“, „Helvetica“).
• Terminal (Завршеток на криви) – Крајот на буквата кога нема serif (пример: „f“, „y“).

(в) Посебни карактеристики

• Ligature (Сврзани букви) – Две или повеќе букви што се поврзани (пример: „fi“, „fl“).
• Ear (Уво) – Мал дополнителен детал на буквата (пример: „g“ во „Times New Roman“).
• Tail (Опашка) – Продолжен украсен дел на буквите „Q“, „y“, „g“.
• Spine (Р’бет) – Централниот закривен дел на буквата „S“.

• Како анатомијата на буквите влијае на веб-дизајнот?

  Во веб-дизајнот, треба да избереш фонт кој:
  ✅ Е читлив на различни екрани (користи sans-serif за дигитален текст).
  ✅ Има соодветен простор меѓу букви (kerning, tracking) за лесно читање.
  ✅ Има добар контраст со позадината (на пример, темен текст на светла позадина).
  ✅ Има конзистентна хиерархија (наслови, поднаслови, параграфи).

  Пример CSS код за подобра читливост:

• body {

      font-family: "Open Sans", sans-serif;

      font-size: 16px;

      line-height: 1.5;

      letter-spacing: 0.5px;

      text-align: justify;

  }

• Анатомијата на буквите е основа на добриот веб-дизајн и графичкиот дизајн. Со правилно користење на структурните елементи, завршните линии и просторот меѓу буквите, можеш да креираш визуелно привлечен и функционален текст кој е лесен за читање на веб-страници и печатени материјали

Додавање записи во табела – insert()

 Во Microsoft Access, можеш да внесеш нови записи во табела користејќи ја SQL наредбата INSERT INTO. Оваа наредба додава нови податоци во одредени колони во табелата.

1. Синтакса на INSERT INTO

Основната структура на INSERT INTO во Access изгледа вака:

sql

INSERT INTO Табела (Колона1, Колона2, Колона3)

VALUES (Вредност1, Вредност2, Вредност3);

Објаснување:

• Табела – Името на табелата каде што се додаваат записите.
• (Колона1, Колона2, Колона3) – Колоните каде што ќе бидат додадени податоците.
• VALUES (Вредност1, Вредност2, Вредност3) – Податоците што ќе се внесат.

Важно: Бројот на колони во INSERT INTO мора да одговара на бројот на вредности во VALUES.

Видови на INSERT INTO

(а) Внесување на еден запис

Да речеме дека имаме табела наречена Студенти со следниве полиња:

• ID (AutoNumber) – Автоматски се зголемува.
• Име (Short Text)
• Презиме (Short Text)
• Возраст (Number)

Ако сакаме да внесеме еден запис, користиме:

sql
INSERT INTO Студенти (Име, Презиме, Возраст)
VALUES ('Андреа', 'Петровска', 18);

Во овој случај, Access автоматски ќе додели вредност за ID затоа што е AutoNumber.

---

(б) Внесување повеќе записи одеднаш

Можеш да внесеш повеќе записи со една INSERT INTO наредба:

sql
INSERT INTO Студенти (Име, Презиме, Возраст)
VALUES 
('Марко', 'Илиевски', 19),
('Ивана', 'Стојановска', 20),
('Филип', 'Ристев', 21);

Ова е корисно ако сакаш да внесеш поголема количина на податоци одеднаш.

Креирање правило на валидизација со порака за внес на податоци и порака за грешка- вежби

 Овие вежби ќе ти помогнат да разбереш како да поставиш правила на валидизација во Microsoft Access за да ги контролираш внесените податоци и да прикажеш соодветни пораки.

Вежба 1: Ограничување на бројчана вредност

Цел: Ограничување на внесената вредност во поле (на пр. возраст мора да биде помеѓу 18 и 65).

Чекори:

1. Отвори Microsoft Access и креирај нова табела (или отвори постоечка).
2. Додај поле Возраст (Age) од тип Number.
3. Оди во Design View и избери го полето Возраст.
4. Во прозорецот Field Properties, пронајди ја опцијата Validation Rule.
5. Внеси го следното правило:

   >=18 And <=65
   

6. Во полето Validation Text, внеси порака за грешка:

   Внесете возраст помеѓу 18 и 65 години!
   

7. Зачувај ја табелата и пробај да внесеш вредност надвор од дозволениот опсег.

---

Вежба 2: Внесување само одредени зборови

Цел: Ограничување на внесените вредности на одредени опции, на пример, поле „Пол“ (Gender) да дозволува само „Машко“ или „Женско“.

Чекори:

1. Додај поле Пол (Gender) од тип Short Text.
2. Во Validation Rule, внеси:

   
   
   "Машко" Or "Женско"
   

3. Во Validation Text, внеси порака:

   
   Дозволен внес е само „Машко“ или „Женско“!
   

4. Зачувај ја табелата и тестирај со внесување на други зборови.

---

Вежба 3: Ограничување на должина на текст

Цел: Осигурување дека внесеното име е соодветна должина (на пример, минимум 3 и максимум 20 знаци).

Чекори:

1. Додај поле Име (Name) од тип Short Text.
2. Во Validation Rule, внеси:

   
   Len([Име]) >=3 And Len([Име]) <=20
   

3. Во Validation Text, внеси порака:

   
   Внесете име со најмалку 3, а најмногу 20 знаци!
   

4. Зачувај ја табелата и тестирај внесување на пократко или подолго име.

---

Вежба 4: Дозволување само идни датуми

Цел: Да се осигури дека внесениот датум е во иднина (на пример, за резервации).

Чекори:

1. Додај поле Датум на резервација (Reservation Date) од тип Date/Time.
2. Во Validation Rule, внеси:

   >=Date()

3. Во Validation Text, внеси порака:

   
   Датумот мора да биде во иднина!
   

4. Зачувај ја табелата и пробај да внесеш минат датум.