Создавање релации (врски) меѓу табелите;

 Во базите на податоци, релациите се користат за поврзување на податоците во различни табели. Ова овозможува да се создадат конекции и да се обезбеди интегритет на податоците, така што податоците во различни табели можат да бидат поврзани преку некои заеднички полиња.

Во Microsoft Access, релациите се дефинираат преку периферни клучеви и врски меѓу табелите.

---

Типови релации:

1. Едноставна (1:1) релација: Една вредност во една табела е поврзана со една вредност во друга табела.
2. Едно-на-многу (1:M) релација: Една вредност во една табела е поврзана со многу вредности во друга табела. Ова е најчестиот тип на релација.
3. Многу-на-многу (M:M) релација: Многу вредности во една табела можат да бидат поврзани со многу вредности во друга табела.

---

Како да креирате релации меѓу табелите:

1. Креирање на табели: Прво, треба да имате најмалку две табели кои ќе бидат поврзани. На пример:

   Табела Customers:

   • CustomerID (Primary Key)
   • Name
   • Email

   Табела Orders:

   • OrderID (Primary Key)
   • CustomerID (Foreign Key)
   • OrderDate

   Во оваа ситуација, CustomerID ќе биде користен како Foreign Key во табелата Orders за да ја поврзе со табелата Customers.

2. Дефинирање на релацијата: За да создадете релација меѓу табелите, следете ги овие чекори:

   • Отворете ја базата на податоци во Microsoft Access.
   • Одете на Database Tools (Алати за база на податоци) и изберете Relationships.
   • Кликнете на Show Table и изберете ги табелите кои сакате да ги поврзете (на пример, Customers и Orders).
   • Повлечете го полето што ќе ја создаде врската. На пример, повлечете CustomerID од табелата Customers и ставете го на CustomerID во табелата Orders.
   • Во прозорецот што се отвора, потврдете дека врската е поставена на One to Many (едно на многу), бидејќи еден клиент може да има повеќе нарачки.
   • Кликнете Create за да ја завршите релацијата.

3. Конфигурирање на интегритетот на податоците:

   • Во истиот прозорец, можете да активирате Referential Integrity (Интегритет на референци).
   • Кога е активирана Referential Integrity, ова значи дека не можете да додадете нарачка без да имате постоечки клиент во табелата Customers. Исто така, ако се избрише клиент, сите нарачки што се поврзани со тој клиент ќе бидат автоматски избришани или ќе се постават на null (ако изберете Cascade Delete или Cascade Update).

4. Додавање на други опции на релацијата:

   • Cascade Update: Ова овозможува автоматско ажурирање на Foreign Key во табелата Orders ако CustomerID во табелата Customers се промени.
   • Cascade Delete: Ова овозможува автоматско бришење на сите поврзани нарачки во табелата Orders кога ќе се избрише запис во табелата Customers.

---

Пример за релации:

Пример 1: Едно-на-многу (1:M) релација

• Табела Customers:

  • CustomerID (Primary Key)
  • Name
  • Email

• Табела Orders:

  • OrderID (Primary Key)
  • CustomerID (Foreign Key)
  • OrderDate

Релација: Еден клиент (од табелата Customers) може да има повеќе нарачки (од табелата Orders). CustomerID во табелата Orders е Foreign Key кој се поврзува со Primary Key во табелата Customers.

Пример 2: Многу-на-многу (M:M) релација

Ако една нарачка може да има повеќе производи и еден производ може да биде на повеќе нарачки, ќе ви треба трета табела за да ја воспоставите многу-на-многу релацијата.

• Табела Orders:

  • OrderID (Primary Key)
  • OrderDate

• Табела Products:

  • ProductID (Primary Key)
  • ProductName

• Табела OrderDetails (поврзувачка табела):

  • OrderID (Foreign Key)
  • ProductID (Foreign Key)
  • Quantity

Релацијата се воспоставува преку табелата OrderDetails, која има Foreign Keys за OrderID и ProductID.

---

Практична вежба:

1. Креирајте две табели:

   • Табела Customers со полиња CustomerID, Name, Email.
   • Табела Orders со полиња OrderID, CustomerID, OrderDate.

2. Додајте релација помеѓу табелите Customers и Orders преку CustomerID.

3. Активирајте Referential Integrity за да се обезбеди дека нарачката секогаш има постоечки клиент.

4. Тестирајте ја релацијата така што ќе додадете нови нарачки за постоечките клиенти.

---

Заклучок

Релациите се важен дел од дизајнот на базата на податоци, бидејќи овозможуваат конзистентност на податоците и поедноставуваат манипулација со податоци во повеќе табели. Креирањето релации во Microsoft Access е лесно и овозможува автоматски ажурирања и бришење на поврзаните податоци кога ќе се направат промени во една од табелите.